رأی داوری یکی از ابزارهای مهم برای حل و فصل اختلافات میان طرفین قراردادها است. در قراردادهای ملکی نیز به‌طور ویژه از داوری برای رسیدگی به اختلافات ناشی از معامله یا مشکلات حقوقی استفاده می‌شود. با این حال، یکی از سوالات مهمی که برای بسیاری از افراد به‌ویژه در پرونده‌های ملکی پیش می‌آید، این است که آیا رأی داور در این قراردادها ضمانت اجرایی دارد؟ در این مقاله به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت و چگونگی اجرای رأی داوری در قراردادهای ملکی را تحلیل خواهیم کرد.
فهرست عناوین
1. ضمانت اجرایی رأی داور در داوری‌های ملکی
در ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا رأی داور در قراردادهای ملکی همانند حکم دادگاه دارای قدرت اجرایی است یا خیر. در داوری، وقتی که طرفین یک اختلاف را به داور ارجاع می‌دهند، تصمیم داور در مورد اختلاف باید قابل احترام باشد و طرفین باید به آن تمکین کنند.
1.1. تشکیل رأی داوری و اعتبار آن
رأی داوری، تصمیمی است که توسط داور یا داوران در نتیجه بررسی پرونده و شنیدن ادعاها و دفاعیات طرفین صادر می‌شود. این رأی پس از صدور، در صورتی که طرفین اختلاف به آن اعتراض نکنند یا رأی قطعی شود، برای طرفین الزامی خواهد بود. اما این که آیا رأی داور ضمانت اجرایی دارد یا خیر، بستگی به آن دارد که شرایط اجرا در قانون چگونه تنظیم شده باشد.
2. مراحل اجرای رأی داوری در قراردادهای ملکی
رأی داوری در ابتدا به‌صورت توافقی میان طرفین به اجرا در می‌آید، اما در صورتی که یکی از طرفین از اجرای آن امتناع کند، چه اقداماتی باید انجام داد؟ برای بررسی این موضوع، لازم است ابتدا مراحل اجرای رأی داوری را در نظر بگیریم.
2.1. اجرا به‌صورت داوطلبانه توسط طرفین
در اغلب موارد، اگر طرفین اختلاف را به داور ارجاع داده و رأی داور صادر شود، به‌طور داوطلبانه از سوی طرفین اجرایی خواهد شد. در این صورت، طرفین باید مفاد رأی داور را پذیرفته و به آن عمل کنند. در قراردادهای ملکی، این به‌ویژه شامل انتقال ملک، پرداخت مبلغ قرارداد، یا انجام تعهدات قراردادی است.
2.2. درخواست از دادگاه برای اجرای رأی داوری
اگر یکی از طرفین از اجرای رأی داوری امتناع کند، طرف دیگر می‌تواند از دادگاه درخواست کند که رأی داوری را اجرایی کند. در این حالت، رأی داوری به‌عنوان یک حکم قضائی تلقی می‌شود و دادگاه می‌تواند آن را به‌اجرا بگذارد. به عبارت دیگر، هرچند رأی داوری به‌طور اولیه از طرف طرفین قابل اجرای مستقیم است، در صورتی که این اجرا به‌طور داوطلبانه انجام نشود، از طریق سیستم قضائی قابل اجرا خواهد بود.
3. شرایط لازم برای اجرای رأی داوری در قراردادهای ملکی
برای آن که رأی داوری در قراردادهای ملکی ضمانت اجرایی پیدا کند، لازم است چندین شرط رعایت شود که این شرایط در قانون آیین دادرسی مدنی ایران نیز ذکر شده است.
3.1. قطعیت رأی داوری
یکی از شرایط ضروری برای اجرای رأی داوری، قطعی بودن آن است. در صورتی که رأی داوری از سوی طرفین اعتراض نشده یا پس از رسیدگی به اعتراضات، به‌طور قطعی تأیید شود، می‌توان آن را به‌عنوان یک حکم قضائی اجرا کرد.
3.2. رعایت قوانین و مقررات مربوط به داوری
برای اجرای رأی داوری در قراردادهای ملکی، ضروری است که داوری مطابق با قوانین و مقررات مربوطه انجام شده باشد. به عنوان مثال، داوری باید در چارچوب قرارداد داوری طرفین صورت گیرد و مراحل دادرسی توسط داور به‌طور کامل رعایت شود. در صورتی که داوری برخلاف قوانین یا خلاف نظم عمومی صورت گیرد، امکان اعتراض به رأی داوری وجود خواهد داشت و نمی‌توان آن را به‌طور قطعی اجرا کرد.
3.3. نداشتن مغایرت با قانون و نظم عمومی
یکی از مهم‌ترین شرایط اجرای رأی داوری این است که این رأی نباید با قوانین کشور و نظم عمومی مغایرت داشته باشد. اگر رأی داوری در تضاد با قوانین ضروری مانند حقوق مالکیت یا دیگر قوانین آمره کشور باشد، دادگاه می‌تواند درخواست عدم اجرای آن را بررسی کند.
4. نقش دادگاه در اجرای رأی داوری
دادگاه‌ها نقش بسیار مهمی در اجرای رأی داوری دارند. به‌ویژه در مواردی که طرفین از اجرای رأی داوری خودداری کنند، دادگاه‌ها به‌عنوان نهاد اجرایی دخالت می‌کنند.
4.1. صدور اجراییه برای رأی داوری
پس از آن که رأی داوری به‌طور قطعی شد، در صورتی که یکی از طرفین از اجرای آن امتناع کند، طرف مقابل می‌تواند از دادگاه درخواست صدور اجراییه کند. این اجراییه مشابه با حکم قضائی است و حکم دادگاه برای اجرای رأی داوری صادر می‌شود.
4.2. اجرای رأی داوری در املاک
در پرونده‌های ملکی، به‌ویژه زمانی که موضوع اختلافات مربوط به نقل‌وانتقال ملک یا تعهدات قراردادی است، دادگاه می‌تواند با صدور اجراییه، دستور اجرای رأی داوری را صادر کند. این می‌تواند شامل اقداماتی نظیر انتقال سند ملک یا الزام به پرداخت مبلغ قرارداد باشد.
5. ضمانت‌های اجرایی خاص در قراردادهای ملکی
در قراردادهای ملکی، معمولاً شروطی برای ضمانت اجرای قرارداد درج می‌شود که این شروط می‌توانند کمک‌کننده در ضمانت اجرای رأی داوری باشند.
5.1. شرط جریمه برای عدم اجرای رأی داوری
بعضی از قراردادهای ملکی به‌ویژه قراردادهای خرید و فروش، شرایطی برای پرداخت جریمه در صورت عدم اجرای تعهدات توسط طرفین در نظر می‌گیرند. این شروط می‌توانند به‌عنوان ابزار حمایتی برای اجرای رأی داوری عمل کنند.
5.2. نقل‌وانتقال سند رسمی ملک
در برخی از قراردادها، شرط انتقال سند رسمی ملک به‌عنوان یکی از مفاد قرارداد در نظر گرفته می‌شود. در این موارد، اجرای رأی داوری می‌تواند شامل انتقال سند رسمی ملک باشد که توسط داور و با تأسیس از دادگاه انجام می‌شود.
6. نتیجه‌گیری
در نهایت، باید گفت که رأی داوری در قراردادهای ملکی، تحت شرایط خاص و در صورت رعایت قوانین و مقررات، دارای ضمانت اجرایی است. اگر طرفین از اجرای رأی داوری امتناع کنند، امکان درخواست از دادگاه برای اجرای آن وجود دارد. بنابراین، طرفین قراردادهای ملکی باید از اهمیت این موضوع آگاه باشند و در صورت بروز اختلافات، از داوری به‌عنوان یک ابزار مؤثر برای حل سریع و عادلانه مسائل استفاده کنند.
گروه وکلای صدر با بهره‌گیری از بهترین داور قوه قضاییه و بهترین داور کانون داوران، قادر به ارائه خدمات مشاوره‌ای و داوری در پرونده‌های ملکی به شما عزیزان است. در صورت نیاز به بهترین وکیل تهران یا بهترین وکیل ایرانیان خارج از کشور، تیم ما آماده است تا در این مسیر شما را همراهی کند و بهترین نتیجه را برای شما به ارمغان آورد.