قراردادهای مشارکت در ساخت یکی از انواع قراردادهای پیچیده و پرچالش در حوزه املاک هستند که در آن، مالک و سازنده با هدف توسعه، بازسازی یا احداث پروژه‌های ساختمانی، بر سر شرایط مختلفی مانند سهم هر طرف، زمانبندی پروژه، هزینه‌ها، کیفیت اجرا و مسائل مربوط به انتقال مالکیت به توافق می‌رسند. این نوع قراردادها می‌تواند باعث بروز اختلافات فراوانی در حین اجرا شود، زیرا شرایط پیچیده و متغیر آنها، علاوه بر نیاز به منابع مالی، نیاز به نظارت دقیق دارد.
در چنین شرایطی، داوری به‌عنوان یک ابزار قانونی و سریع برای حل و فصل اختلافات میان طرفین، می‌تواند نقش بسیار مؤثری ایفا کند. در این مقاله، به بررسی جایگاه داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت پرداخته و نحوه عملکرد آن را به‌عنوان یکی از ابزارهای حل اختلافات در این نوع قراردادها توضیح خواهیم داد.
فهرست عناوین
داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت چیست؟
داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت به معنای استفاده از یک شخص یا گروه بی‌طرف به‌عنوان داور است که مسئول حل و فصل اختلافات میان مالک و سازنده می‌شود. در این فرآیند، طرفین قرارداد به جای مراجعه به دادگاه، به داورانی متخصص در امور ساختمانی و حقوقی، مراجعه می‌کنند تا اختلافات خود را به روشی سریع و کارآمد حل و فصل کنند.
این نوع داوری می‌تواند شامل مسائلی مانند:
- مشکلات مالی و حسابرسی
- عدم تطابق با توافقات در قرارداد
- تاخیر در تحویل پروژه
- مشکلات فنی و کیفی
- اختلافات در نحوه تقسیم سود و زیان
استفاده از داوری در این موارد باعث تسریع در رسیدگی به اختلافات و جلوگیری از طولانی شدن فرآیندهای قضائی می‌شود.
مزایای استفاده از داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت
- حل سریع‌تر اختلافات
یکی از بزرگ‌ترین مزایای داوری، سرعت آن است. در قراردادهای مشارکت در ساخت، زمانی که اختلافات بروز می‌کنند، هر گونه تأخیر می‌تواند به ضرر هر دو طرف تمام شود. داوری به‌ویژه در مواردی که به بررسی‌های پیچیده فنی نیاز نیست، می‌تواند فرآیند حل و فصل را سریع‌تر از دادگاه‌ها انجام دهد. - تخصص داوران در امور ساخت‌وساز
در داوری، طرفین می‌توانند داورانی را انتخاب کنند که تخصص خاصی در مسائل حقوقی و فنی مربوط به مشارکت در ساخت دارند. این ویژگی باعث می‌شود که اختلافات به‌طور دقیق‌تر و مطابق با اصول حرفه‌ای حل و فصل شود، در حالی که در دادگاه‌ها ممکن است قاضی تسلط کافی به این مسائل نداشته باشد. - حفظ روابط تجاری و حرفه‌ای
برخلاف دادگاه‌ها که ممکن است باعث تشدید تنش‌ها و روابط متشنج شود، داوری به طرفین این امکان را می‌دهد که اختلافات خود را در محیطی بی‌طرف و بدون تاثیرات منفی بر روابط تجاری خود حل کنند. این ویژگی در قراردادهای مشارکت در ساخت که روابط طولانی‌مدت و مستمر دارند، اهمیت زیادی دارد. - کاهش هزینه‌ها
هزینه‌های دادرسی در دادگاه‌ها به‌ویژه در پرونده‌های پیچیده ساختمانی می‌تواند بالا باشد. در حالی که هزینه‌های داوری معمولاً کمتر از دادگاه‌هاست، زیرا مراحل دادرسی سریع‌تر و ساده‌تر است. همچنین، داوری نیاز به مشاوره‌های گسترده حقوقی ندارد و این نیز باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود. - حفظ محرمانگی
یکی از ویژگی‌های برجسته داوری، حفظ محرمانگی اطلاعات است. در قراردادهای مشارکت در ساخت، ممکن است اطلاعات حساسی از قبیل جزئیات مالی، فنی و اجرایی مطرح شود که طرفین تمایل دارند این اطلاعات به‌صورت عمومی منتشر نشود. داوری این امکان را فراهم می‌آورد که تصمیمات در محیطی محرمانه و بدون دخالت عموم گرفته شود.
نحوه درج شرط داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت
برای استفاده از داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت، لازم است که طرفین در ابتدای قرارداد، شرط داوری را درج کنند. این شرط به‌وضوح باید در قرارداد آمده باشد و شامل موارد زیر باشد:
- تعریف موضوعات قابل داوری
باید مشخص شود که در صورت بروز اختلاف، چه موضوعاتی به داوری ارجاع خواهند شد. این می‌تواند شامل اختلافات مالی، زمانی، فنی و اجرایی باشد. - انتخاب داور یا هیئت داوران
طرفین باید در قرارداد مشخص کنند که چگونه داور یا هیئت داوران انتخاب خواهند شد. این انتخاب می‌تواند بر اساس توافق طرفین یا بر اساس فهرست داوران معتبر از سوی کانون داوران قوه قضاییه صورت گیرد. - قواعد و نحوه رسیدگی داوری
باید مشخص شود که داوری طبق کدام قوانین و قواعد انجام خواهد شد. به‌طور معمول، این قواعد می‌تواند شامل قواعد داوری داخلی یا بین‌المللی باشد و باید شفاف‌سازی شود که تصمیمات داور الزام‌آور خواهند بود. - زمان و مکان داوری
در قرارداد باید محل و زمان برگزاری داوری مشخص شود. این نکته به‌ویژه در پروژه‌های ساختمانی که ممکن است طرفین در مکان‌های مختلفی قرار داشته باشند، اهمیت زیادی دارد.
چالش‌ها و محدودیت‌های استفاده از داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت
- نبود توافق بر سر داور
یکی از چالش‌های مهم در استفاده از داوری، عدم توافق طرفین در انتخاب داور است. در صورتی که طرفین نتوانند داور مشترک پیدا کنند، این موضوع ممکن است موجب طولانی شدن فرآیند داوری شود. - عدم اجرای رأی داوری
در برخی موارد، ممکن است یکی از طرفین از اجرای رأی داوری خودداری کند. در این صورت، طرف دیگر می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و رأی داوری را اجرایی کند، اما این خود ممکن است فرآیند حل اختلاف را طولانی کند. - محدودیت‌های قانونی در برخی موارد
برخی از مسائل خاص در قراردادهای مشارکت در ساخت ممکن است نیازمند تصمیم‌گیری‌های قضائی باشند که خارج از صلاحیت داوری قرار دارند. این موارد ممکن است شامل تخلفات عمده یا مسائل حقوقی پیچیده باشد که به‌طور مستقیم با قوانین کشور مرتبط است.
نتیجه‌گیری
داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت می‌تواند راه‌حلی سریع، مؤثر و کم‌هزینه برای حل اختلافات میان طرفین باشد. با استفاده از داوری، طرفین می‌توانند به‌طور تخصصی‌تر و بی‌طرفانه‌تر اختلافات خود را حل کنند و از مزایای آن بهره‌برداری کنند. برای استفاده از این روش، ضروری است که شرط داوری به‌طور صریح در قرارداد ذکر شود و طرفین در مورد نحوه اجرای آن به توافق برسند.
گروه وکلای صدر با داشتن بهترین وکیل تهران و تجربه در زمینه حل اختلافات قراردادهای مشارکت در ساخت، آماده است تا به شما در حل و فصل هرگونه اختلاف در این حوزه کمک کند. در صورتی که به دنبال بهترین داور قوه قضاییه و بهترین وکیل ایرانیان خارج از کشور برای مشاوره یا حل اختلافات حقوقی خود در این زمینه هستید، تیم ما می‌تواند راه‌حل‌های مناسب و تخصصی را به شما ارائه دهد.