فهرست عناوین
- 1 دعاوی خانوادگی مهم
- 2 این مقاله برای استفاده چه اشخاصی نوشته شده
- 3 انواع دعاوی خانواده به اختصار
- 4 تعاریف مفاهیم در موضوعات دعوای خانوادگی
- 5 18 دعوای خانوادگی مهم به تفکیک
- 6 الف – طلاق به درخواست زوجه (مرد) :
- 7 ب – طلاق به درخواست زوجه(خانم) :
- 8 ج – طلاق توافقی( زن و مزد ) :
- 9 د – فوت هر یک از زوجین(زن یا مرد) :
- 10 ه – دعوای فسخ نکاح و دعوای فسخ ازدواج :
- 11 و – بطلان عقد نکاح و ضمانت اجرای آن :
- 12 ز – بذل مدت در عقد نکاح موقت :
- 13 مطالبه مهریه به دو روش امکان پذیر است :
- 13.1 3-شروط ضمن عقد نکاح و شروط ضمن عقد ازدواج
- 13.2 4-اجازه ازدواج مجدد از سمت زوجه برای زوج:
- 13.3 5-حضانت و ملاقات فرزندان مشترک :
- 13.4 6-سلب و لغو حضانت طفل :
- 13.5 7-نفقه پرداختی به زوجه و هزینه های متعارف زندگی زوجه:
- 13.6 8-مطالبه نفقه اقارب از مرد:
- 13.7 9-الزام زوجه به تمکین و اثبات نشوز زوجه :
- 13.8 10-نامزدی بین اشخاص و خسارت ناشی از برهم زدن آن توسط یکی از طرفین :
- 13.9 11-مطالبه زوجه برای جهیزیه و استرداد جهیزیه:
- 13.10 12-تهیه مسکن مستقل توسط زوجه :
- 13.11 13-اثبات واقعه نکاح بین زوجه و زوجه :
- 13.12 14-اجرت المثل ایام زوجیت برای زوجه :
- 13.13 15-دادخواست ممنوع الاخروج کردن فرزند توسط زوجه:
- 13.14 16-رفع ممنوع الاخروجی توسط طرف مقابل :
- 13.15 17- دعاوی راجع به غائب مفقود الاثر:
- 13.16 18-امور و دعاوی نسب و عزل قیم :
دعاوی خانوادگی مهم
دعاوی خانوادگی مهم مقاله ای است که در آن قرار است به آموزش مفاهیم پایه حقوقی درباره دعاوی خانواده و خانوادگی بپردازیم.
اگر به دنبال آموزش این مبحث هستید، میتوانید به راحتی پس از مطالعهی این مقاله وکیل خود باشید یا می توانید از دانش بهترین وکیل دعاوی خانواده در تهران استفاده کنید.
کارآموزان وکالت می توانند از این مقاله به دلایل زیر بهره مند شوند:
1- برای دوره مطالب حقوقی در رابطه با دعاوی خانواده مهم و احکام هر یک از دعاوی مذکور
2- برای طرح دعاوی خانواده صحیح حقوقی می توانند از عناوین استفاده شده در این مقاله استفاده کنند.
3- برای تکالیف کارآموزی حقوقی خود در رابطه با دعاوی خانواده می تواندد از این مقاله استفاده کنند.
داشنجویان حقوق می توانند از اینم مقاله در زمینه های زیر استفاده کنند:
1- برای مقالات دانشگاهی در رابطه با مباحث خانوادگی و موضوعات مرتبط
2- برای بالا بردن اطلاعات حقوقی در رابطه با انواع دعاوی خانواده مهم و احکام و رویه قضایی در رابطه با اون موضوع
3- استفاده برای جمع بندی قبل از آزمون های دانشگاهی و آزمون های وکالت و قضاوت
این افراد به دلایل زیر می بایست این مقاله را بخوانند:
1- برای طرح دعوای صحیح بر علیه شخصی که حقشان را تضییع کرده (بدون نیاز به وکیل)
2- برای دفاع در دعوای خانواده که بر علیهشان مطرح گردیده.(بدون نیاز به وکیل)
3- برای بالا بردن اطلاعات حقوقی خود و جلوگیری از مشکلات حقوقی و خانوادگی که ممکن است برایشان پیش بیاید.
1- دعوای نامزدی و خسارات ناشی از بر هم زدن آن
2- دعاوی در رابطه با نکاح دائم ، موقت و اذن در نکاح
3-دعاوی در رابطه با شروط ضمن عقد نکاح
4- دعاوی در رابطه با ازدواج مجدد
5- دعاوی در رابطه با جهیزیه
6- دعاوی در رابطه با مهریه
7- دعاوی در رابطه با نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت
8- دعاوی در رابطه با تمکین و نشوز
9- دعاوی در رابطه با طلاق ، رجوع از طلاق ، فسخ و انفساخ نکاح ، بذل مدت و انقضای آن
10- دعاوی در رابطه باحضانت و ملاقات طفل
11-دعاوی در رابطه با نسب
12-دعاوی در رابطه با رشد ، حجر و رفع آن
13- دعاوی در رابطه با ولایت قهری ، قیمومت ، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت در امور مربوط به آنان
14-دعاوی در رابطه با نفقه اقارب
15- دعاوی در رابطه با امور راجع به غایب مفقودالاثر
16-دعاوی در رابطه با سرپرستی کودکان بی سرپرست
17-دعاوی در رابطه با اهدای جنین
18-دعاوی در رابطه با تغییر جنسیت
دعاوی خانوادگی
در تعریف می توان گفت به طور کلی آن قسم از دعاوی می باشد که مرتبط باکانون خانواده می باشد . بر این پایه ، هر گونه دعوایی که در دادگاه که مربوط به اشخاص است به علت نقش آنان در خانواده مطرح می گردد جزئی از دعاوی خانوادگی می شود.
به طور مثال ، زمانی که زن و مردی به عقد هم در می آیند ، موضوعاتی تحت عنوان حقوق و تکالیف را بر عهده می گیرند که در صورت عدم انجام به موضوعات تعهد شده توسط هر یک از آنها ، دعوای مربوط به موضوعات خانواده مطرح می گردد .
یا به طور مثال ، زمانی هم که والدین صاحب فرزند می گردند ، تنظیم روابط آنها با فرزندانشان جزئی از روابط فی مابین اشخاص داخل خانواده و موضوعات خانواده محسوب می شود.
باید به این موضوع دقت کرد که به علت اهمیت بالای این موضوعات یا شما می بایست با ممارست و تحقیق اطلاعات حقوقی خود را بالا ببرید یا با استفاده از وکلای ماهر و متخصص در دعاوی خانوادگی استفاده کنید تا نتیجه مطلوب به خود را دریافت کنید.
انواع دعاوی خانوادگی
نزد قانون و قانون گذار تقویت و حفظ بنیان در خانواده بسیار مهم و ضروری می باشد. همچنین به علت وجود آمار بالای دعاوی که در دادگاه ها طرح می گردد رقم قابل توجه و زیادی از دعاوی مربوط به موضوعات خانوادگی می باشد.
در سالیان گذشته با هدف حل اختلافات خانوادگی در دادگاه های صالح و تخصصی و به منظور حفظ بنیان خانواده قوانینی تحت عنوان قوانین حمایت از خانواده تنظیم و تصویب شده است که، دعاوی خانوادگی و دیگر دعاوی مرتبط با خانواده در زیر نظر این قوانین آمده است و حل و فصل خواهد شد.
پس می بایست قوانین حاکم بر این موضوعات از جمله دعاوی خانوادگی کامل و قابل قبول باشد. کامل و همه گیر بودن این قوانین کمک می کند تا بتوان برای حل مشکلات خانوادگی به آن تکیه نمود.
همانطور که از تیتر این مقاله مشخص است به آن قسم از دعاوی که مربوط به خانواده و موضوعات مرتبط می باشد دعاوی خانوادگی گفته می شود.
زمانی که زن و مرد به ازدواج (عقد) یکدیگر در می آیند و به اصطلاح مزدوج می شوند کانون خانواده تشکیل می گردد که زن نقش همسر در ابتدا و بعد ها نقش مادر را به خود می گیرد و همچنین مرد در ابتدا نقش همسر و در ادامه به عنوان پدر به این کانون اضافه می گردد.
هر کدام از این نقش ها مانند پدر و مادر و همسر و هم چنین فرزندان نیز مطابق قانون دارای حقوق و تکالیفی هستند. چنانچه این افراد در خانواده وظیفه خود را به درستی انجام ندهند به نوعی متخلف شناخته می شوند و به عبارتی ازچهارچوب قوانین و مقررات خانواده تخطی کرده و این موضوعات و اختلافات ممکن است در آینده به دعاوی خانواده ختم شود.
اهمیت این موضوعات و همچنین اهمیت حفظ و تقویت بنیان خانواده ها در نزد قانون و قانونگذار موجب شده است تا در تدوین قوانین و مقررات در جهت حمایت از این بنیان قدم برداشته شود.
به همین دلیل در طی سالیان اخیر رشته قانونی تحت عنوان قانون حمایت خانواده تصویب گردید و مقررات و قوانین مرتبط به موضوعات و دعاوی خانوادگی در آن تدوین شده است.
دعاوی خانواده مهم و ضروری به اختصار
در سالیان اخیر ، قانونی برای حفاظت از خانواده و تقویت بنیان خانوادگی تحت عنوان ” قانون حمایت خانواده ” به تصویب رسیده است.
همانطور که از نام این قانون مشخص می باشد ، حمایت از خانواده و بنیان خانواده و برقراری نظم در روابط خانوادگی و جلوگیری بروز اختلافات و به وقوع پیوستن دعاوی خانوادگی از اهداف تصویب این قانون است . این قانون یعنی قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391 می باشد
به همین سبب ، در ماده 4 این قانون(قانون حمایت خانواده) ، دعاوی خانوادگی و انواع آن بیان گردیده است . که ما بر اساس این ماده و همچنین دیگر مواد و قوانین مرتبط ، انواع دعاوی خانوادگی را خدمت شما با توضیح مختصر درباره هریک بیان می داریم.
1-دعوای انحلال نکاح و دعوای عقد ازدواج
منظور از دعوای انحلال عقد نکاح یا دعوای انحلال عقد ازدواج به عنوان یکی از پر اهمیت ترین دعاوی خانوادگی، به معنای همان پایان دادن عقد ازدواج می باشد که به طرق مختلف امکان دارد رخ دهد:
الف – طلاق به درخواست زوجه (مرد) :
در قانون مدنی و مطابق ماده 1133 قانون مدنی و همچنین دیگر مقررات موجود در شریعت اسلام مرد می تواند بدون نیاز به دلیل خاصی و همچنین هر زمانی که بخواهد همسر خود را طلاق دهد.
که البته قبل از اقدام می بایست برای به جریان گذاشتن صیغه طلاق به دادگاه خانواده مراجعه بنماید و به وسیله دادخواست طلاق و همچنین تشریفات لازمه که در قانون به آن اشاره شده است را در خصوص صدور حکم و اجازه طلاق به انجام برساند.
ب – طلاق به درخواست زوجه(خانم) :
مطابق قانون اصولاً و ابتدائاً زن حق طلاق رادارا نمی باشد اما دلایل و مستندات زیادی موجود است که زن و زوجه هم در پاره ای از موارد می تواند از دادگاه خانواده تقاضای و درخواست طلاق نماید.
ج – طلاق توافقی( زن و مزد ) :
در این نوع از انواع طلاق زن و شوهرمی بایست در خصوص کلیه حقوق و تکالیف که از این ازدواج و عقد دارا بودند و ناشی از زندگی مشترک فی مابین آن هاست توافق نمایند و به اتفاق یک دیگر و با توافق:
1-به شکل مستقیم و شخصاً به دادگاه خانواده مراجعه می نماید
2- و یا اینکه در صورت عدم امکان حضور مشترک آن دو و عدم تمایل هر یک آز زن و شوهر برای مراجعه شخصی به دادگاه خانواده، برای طلاق توافقی می توانند به دو وکیل متخصص و وکیل حرفه ای در موضوعات و دعاوی خانواده و طلاق توافقی وکالت می دهند.
د – فوت هر یک از زوجین(زن یا مرد) :
این مورد خود یکی از راه های انحلال قهری در عقد نکاح می باشد. به معنایی دیگر پس از فوت هر یک از زن یا شوهر عقد نکاح پایان می یابد.
و همچنین دارای اثرات و ویژگی هایی نیز می باشد که در قالب موضوعات و دعاوی حقوق خانواده قابل بررسی و مداقهه و همچنین اتخاذ تصمیم از سمت دادگاه خانواده می باشد.
مثل مقررات مربوط به موضوعات ارث و موضوعات مهریه و هم چنین عده و دیگر موارد مرتبط با این موضوعات و بسیاری از موارد دیگر.
ه – دعوای فسخ نکاح و دعوای فسخ ازدواج :
عقد ازدواج ماهیتاً و به شکل ذاتی یک قرارداد می باشد و طیعی است که مانند هر قرارداد دیگر فسخ، یکی از روش های انحلال و پایان آن می باشد..
مقصود از فسخ این می باشد که با اراده یک شخص و به دلایل قانونی و طبق مقررات یکی از زوجین حق بر این موضوع داشته باشد که قرارداد را به طور کلی منحل نماید.
مثل فسخ به دلیل اینکه تخلف ازضوابط و شرایط ضمن عقد نکاح و یا فسخ به دلیل موجود بودن خیارات قانونی (منظور از خیارات قانونی همان اختیاراتی می باشد که قانونو قانون گذار به یکی از طرفین آن عقد برای فسخ عقد مذکور داده شده است).
خیارات قانونی یا همان اختیارات قانونی فسخ معامله و عقد در عقد نکاح و ازدواج دقیقا همانند سایر عقود و قرادادها نمی باشد و دارای محدودیت هایی می باشد.
البته در عقد نکاح هم که یک قرارداد کاملا آزاد و تابع اراده طرفین نیست و تحت شرایط خاص و سخت گیرانه ای انجام می گردد(اختیارات فسخ معامله و عقد در عقد نکاح عبارت اند از خیار(اختیار) عیب، خیار (اختیار) تدلیس و خیار(اختیار) تخلف از شرط ضمن عقد نکاح).
و – بطلان عقد نکاح و ضمانت اجرای آن :
اگر عقد نکاح به هر علت و دلیلی مغایر و در مخالفت با قانون ویا شریعت اسلام واقع گردد یکی از طرفین یا هر دو طرف می توانند از دادگاه خانواده درخواست و تقاضای ابطال یا بطلان عقد و واقعه نکاح را بنمایند .
همانند موردی که پس از عقد زن یا شوهر پی به این موضوع می برند که از محارم هم هستند و به یک دیگر حرام می باشند.
ز – بذل مدت در عقد نکاح موقت :
این موضوع و روش انحلال خاص و مخصوص ازدواج موقت می باشد و استثنائاً نیازی به رسیدگی و میانجیگری دادگاه خانواده ندارد .
ودرخواست کننده و متقاضی می تواند با مراجعه به یکی از دفاتر خانه های مجری ازدواج موقت (صیغه لفظ عرفی و غلط مصطلح این عقد می باشد) و یا حتی خود به شخصه و راساً صیغه آن را جاری کند و عقد ازدواج موقت یا همان متعه و صیغه را بی اثر و بلا اثر کند.
2-مطالبه و اجرای مهریه در عقد نکاح
مهریه یکی از مهم ترین و شاید مهمترین مصادیق دعاوی خانوادگی باشد و از ارکان و پایه های اساسی عقد نکاح در حقوق ایران و اسلام می باشد و منظور از مهریه آن مالی می باشد که ضمن عقد نکاح دایم یا عقد نکاح موقت مشخص می گردد
و بدون اینکه نیاز به پرداخت مهریه و آن مال حین عقد و همزمان با انعقاد عقد نکاح ، مرد پرداخت ان را فقط تعهد میکند.مهریه تاسیس متفاوتی از شیر بها به معنای عام می باشد و شیر بها ریشه در عرف دارد و هیچ مبنا و اساس قانونی ندارد.
مطابق قانون مدنی و در ماده 1082 زن به مجرد عقد مالک مهر می گردد و می تواند هر نوع تصرفی اعم از مطالبه یا انتقال در آن انجام دهد.
مطالبه مهریه به دو روش امکان پذیر است :
الف – مراجعه به مراجع قضایی و دادگاه خانواده و تقدیم دادخواست مطالبه مهریه، که در این روش و فرض خواهان یعنی همان زوجه است که میتواند به علاوه بر دادخواست مطالبه مهریه از دادگاه تقاضای توقیف اموال زوجه و تامین خواسته را نیز بنماید.
ب – مراجعه به اداره (پنجم ادراه ثبت ) اجرای ثبت و تقاضای صدور اجرائیه برای اجرای مهریه و وصول آن از محل املاک واموال شوهر
نکته : مهریه مثل هر مال دیگری قابلیت رسیدن به ارث را دارد پس اگر زنی در دوره حیات خودش مهریه خود را از زوج مطالبه نکند پس از فوت، وراث آن زوجه می توانند مهریه مورث خود را را از شوهر وی مطالبه نمایند.
نکته مهم: این است که وراث می توانند فرزندانی(مشترک) باشند که مهریه مادر خود را از پدرشان مطالبه می کنند و لازم به ذکر است یک چهارم از ارزش مهریه متعلق به خودشوهر متوفی یا همان زوج می باشد.
نکته : در رابطه با مطالبه مهریه و توقیف اموال زوج لازم به ذکر است فرد تقاضا کننده این موضوع را بداند که می تواند و با توجه به نوع عملیات اقدامی به روش های مختلف و متفاوت به زوج(شوهر) برای پرداخت مهریه مذکور فشار وارد کند که این روش ها عبارتند از :
توقیف ملک به علت مهریه، توقیف حساب بانکی به علت مهریه، توقیف هر نوع مال به علت مهریه) ، خودرو به علت مهریه و هر نوع وسیله نقلیه دیگری که بتوان توقیف نمود و ارزش داشته باشد.
خط موبایل هم قابل توقیف است، تقاضای ممنوع الخروجی بدهکار نیز یکی از اهرم های فشار است و در موارد نادری جلب زوج نیز امکان پذیر است .
3-شروط ضمن عقد نکاح و شروط ضمن عقد ازدواج
ازدواج یه قرارداد و عقد می باشد و ضمناین عقد می توان هر شرط مشروعی(دلخواه) را قرار داد و برای آن ضمانت اجرا نیز مشخص کرد . فقط لازم به ذکر است که بدانید عقد نکاح جز عقود و قرادادهایی نمی باشد.
که در نتیجه تخلف از شرط ضمن عقدی که قرار داده شده است امکان فسخ نکاح و عقد اصلی توسط مشروط له ( کسی که به نفع او در عقد شرط ضمن عقد قرار داده شده ) باشد .
و همانطور که در سند ازدواج نیز گفته شده است نتیجه تخلف از شرطی که ضمن عقد نکاح درج می گردد حق طلاق برای زن است.
شروط ضمن عقدی که در عقد نکاح قرار داده می شود این امکان را به هر یک از زوج و زوجه می دهد که از محدودیت ها و شرایط قانونی که قانون و قانون گذار در عقد نکاح قرار داده فاصله گرفته و به میل و سلایق خود شرایطی را در ضمن عقد نکاح درج نماید.
مثل اینکه حق تعیین اقامتگاه برای زندگی مشترک و محل زندگی به لحاظ جغرافیایی بازن باشد یا اینکه حق طلاق که قاعدتاً برای مرد است بدون اینکه از مرد سلب و ساقط شود برای زن هم قرار داده شود.
و موجود باشد یا این شرط قرار داده شود که زن امکان استقلال به مشاغل بخصوصی را یا اینکه بتواند به تحصیل در رشته های معینی و به خصوصی بدون هیچ گونه محدودیتی از سمت همسر خود را داشته باشد.
4-اجازه ازدواج مجدد از سمت زوجه برای زوج:
اصولاٌ زوج به موجب قانون و حقوق کنونی در ایران حق ازدواج به شکل دائمی را بدون اذن همسر اول یا به شکل قانونی از طریق دادگاه را ندارد و در جایی که این قصد را داشته باشد و این موضوع را بخواهد که با وجود و حضور همسر اول مجددا تجدید فراش کند.
و در زمانی که همسر اول به زوج این اذن را ندهد روج باید به دادگاه خانواده مراجعه و تقاضای اذن از طرف دادگاه را به جای همسر خود در ازدواج نماید این نیز پیکی از موارد دعاوی خانواده می باشد.
5-حضانت و ملاقات فرزندان مشترک :
یکی دیگر از دعاوی خانوادگی را می توان دعوای حضانت و ملاقات طفل برای پدر و مادر ( ابوین) می باشد. به موجب چنین حقی که در واقع جنبه تکلیف نیز دارد.
حضانت به این معناست که نگهداری از فرزند و مراقبت از فرزند چه پسر و چه دختر تا پایان 7 سالگی با مادر است و پس از سن آن تا سن بلوغ با پدر می باشد.
در موقعی که یکی از پدر و مادر عهده دار حضانت می باشد فرد دیگری ( از بین پدر و مادر ) یا با توافق همدیگر یکی انتخاب شود یا به حکم دادگاه خانواده حق ملاقات به یکی از این دو فرد تعلق می گیرد.
نکته مهم : جد پدری طفل و نزدیکان دیگر آن برخلاف آنچیزی که در فیلم ها و همچنین سریال های که فاقد کارشناسی بوده و در تلویزیون یا در رسانه های دیگر دیده می شود.
در هیچ فرضی حق حضانت بر طفل و ملاقات بر او را ندارد. مگر اینکه در واقع خود طفل یا صاحب حق حضانت ، حضانت آن فرد را بخواهد.
نکته : در آن صورت که فوت یکی از ابوین اتفاق بیافتد حضانت بی قید و شرط با شخص دیگری خواهد بود.
نکته : آنچه از قانون استنباط می شود هرچند عجیب به نظر می رسد که بعد از اتمام 15 سال تمام برای اطفال پسر و اتمام 9 سال تمام برای اطفال دختر به این جهت که خارج شدن از حضانت آن شخص و بلوغ رسیدن آن شخص خود تصمیم می گیرد که به همراه چه کسی زندگی کند، که می تواند هیچ یک از پدر یا مادر نباشد.
6-سلب و لغو حضانت طفل :
هر یک از پدر و مادر که در دوره ی حق داشتن و اعمال حق حضانت را ندارد و مدعی می باشد که شخص دیگری آن صلاحیت و شایستگی مورد نیاز برای حضانت و نگهداری از طفل را ندارد این اختیار را دارد.
که از دادگاه خانواده صالح با تقدیم دادخواست و همچنین با داشتن یک وکیل خوب و حرفه ای در دعاوی خانوادگی درخواست سلب حضانت یا لغو حضانت را بنماید که از جمله این دلایل عبارت اند از :
1-امکان نداشتن وقت کافی و لازم برای تربیت و نگهداری فرزند،
2-عدم داشتن توانایی مناسب و مالی لازم برای اداره زندگی خود و زندگی فرزند مشترک،
3-نداشتن شغل مناسب و درخور، اشتغال به حرفه ای که خارج از عرف باشد و همچنین زندگی در محیط و فضایی که نامناسب باشد یا هر دلیل دیگری باعث شود طفل در سختی باشد و دیگر موارد مشابه به این موارد را نام برد .
7-نفقه پرداختی به زوجه و هزینه های متعارف زندگی زوجه:
از موارد اساسی و پایه ای در عقد نکاح تکلیف زوج به پرداخت هزینه های مشترک زندگی یا همان نفقه است که باید از سمت زوج به زوجه پرداخت گردد . در حالتی که مرد نفقه زوجه را نپردازد علاوه بر اینکه حق طلاق برای زن به وجود می آید.
تحت شرایطی زوجه می تواند و این امکان را دارد که با مراجعه و درخواست از دادگاه خانواده صالح و تقدیم دادخواستی تحت عنوان مطالبه نفقه، و تعیین مبلغ آن را با نظر کارشناس از زوج مطالبه و دریافت نماید.
نکته مهم : مصادیق عملی نفقه : خوراک و پوشاک و مسکن و همچنین هزینه هایی مانند درمان و همینطور شامل موارد دیگری مانند هزینه های سفر مشترک، شرکت در کلاسهای مختلف ورزشی، اعمال جراحی غیر متعارف و غیر ضروری زیبایی و مواردی دیگر که در عرف آن را لازم نمی دانند نیست
8-مطالبه نفقه اقارب از مرد:
نمایان ترین مصداق مطالبه نفقه اقارب مرد که این امکان را دارند که از مرد مطالبه نفقه کنند این مورد است که از سوی فرزندان به طرفیت پدر مطح می شود.
که این یکی از موارد دعاوی خانواده و در صلاحیت دادگاه خانواده صالح می باشد و البته باید به این توجه داشت که بسیار شبیه نفقه زوجه می باشد.
اما در این بین تفاوت هایی نیز بین این دو وجود دارد که از جمله این موارد می توان به مواردی که در تعیین نفقه زوجه ، شان زوجه در نظر گرفته می شگردد و در تعیین نفقه اقارب نیز باید توانایی مالی آن شخص و فرد پرداخت کننده نفقه مد نظر قرار بگیرد.
نکته: منظور از اقارب و نزدیکان هر خویشاوند نسبی می باشد که تنها شامل فرزند نمی شود پس می توان نفقه خواهر یا برادر یا دختردایی و پسردایی یا حتی عمو، دایی و عمه و خاله را از فردی تقاضا کرد.
9-الزام زوجه به تمکین و اثبات نشوز زوجه :
منظور از تمکین زوجه ضرورت تبعیت و اطاعت زوجه از دستورات و امر مرد در زندگی توسط زن می باشد. مصادیق که برای تمکین و ضرورت اطاعت زن تحت عنوان تمکین به عام و خاص مطرح می شود و نامگذاری شده است.
که منظور قانون و قانون گذار از تمکین عام، بودن و حضور داشتن مداوم زن در منزل انتخابی توسط شوهر می باشد و منظور از این تمکین خاص داشتن رابطه خاص زناشویی فی ما بین زن و شوهر می باشد.
اگر زنی به شکل عمدی از شوهر خود تمکین لازم را به عمل نیاورد می توان واو را ناشزه گویند.
نکته:نشوز به این معنا می باشد که که به آن زن که تمکین نکرده نفقه تعلق نمی گیرد و مرد نیز می تواند به همین دلیل تقاضای ازدواج مجدد را نماید.
10-نامزدی بین اشخاص و خسارت ناشی از برهم زدن آن توسط یکی از طرفین :
منظور از دوره نامزدی در عرف کنونی ایران زمانی می باشد که دختر و پسر عقد کرده ولی به هر علتی زندگی مشترک خود را آغاز نکرده و اما منظور قانون از دوره نامزدی به معنای دوره قبل از عقد ازدواج می باشد.
و می توان گفت در سیستم حقوقی موجود در ایران مدتی تحت عنوان دوره عقد(نامزدی ) تا شروع زندگی به شکل مشترک و عروسی موجود نیست.
پس به تعبیر قانونی و حقوقی می توان گفت دوره نامزدی زمانی می باشد که مذاکرات قبل از انعقاد عقد نکاح و شکل گیری پایه ی رابطه عاطفی بین دو شخص و مرحله آشنایی آنان در جریان می باشد.
11-مطالبه زوجه برای جهیزیه و استرداد جهیزیه:
ابتدا می بایست، بگوییم که معنای لفظی کلمه مفروز، به چه معنا می باشد و در علم حقوقی، و در قانون مدنی ایران، دقیقا به چه ملکی، ملک مفروز می گویند. مفروز، در لفظ ولغت، به این معناست که قابل تقسیم می باشد.
در علم حقوق، به مالی، مفروز گفته می گردد که این مال قابلیت تقسیم شدن و جدا شدن را دارا باشد.
ملک مفروز، به عبارتی همان ملک مشاعی هستش که تقسیم و جدا شده است. به این معنا که، در واقع، زمانی که مالکان یک ملک مشاع، اقدام به تقسیم و جداسازی ملک مشاع خود نمایند.
پس از تقسیم و انجام مراحل افراز، ملک، مفروز محسوب خواهد شد. به عبارتی ملک مفروز، تنها یک مالک را دارا می باشد و همان شخص مالک، درباره تصرفات ملک، تصمیم را اتخاد می کند.
12-تهیه مسکن مستقل توسط زوجه :
زن و زوجه می تواند در صورتی که مدعی وجود ضرری به جان خود یا مال خود یا حتی آبروی خود از سمت شوهر (زوج) باشد از دادگاه درخواست کند شوهر خود را مجبور و او را ملزم به تهیه یک مسکن جداگانه و یا مستقل یا حتی به تعیین قانون گذار و دادگاه منزل علی حده اختیار نماید.
چون این امکان اختیار منزل با تجویز و با نظر قاضی و مجوز قانونی است زن مستحق دریافت نفقه ماهیانه نیز می باشد و در عمل نیز وی زنه ناشزه محسوب نمی شود و دادخواستی که برای تعیین مسکن مستقل می بایست در دادگاه خانواده مطرح شود.
و این دعوای خانوادگی بعد از گذراندن مراحل رسیدگی این دعوا و اثبات آن در دادگاه با توسل به قوه قهریه و همچنینی به حالتی الزامی در دادگاه خانواده به اجرا گذاشته خواهد شد.
13-اثبات واقعه نکاح بین زوجه و زوجه :
زن یا مردی که ادعا دارد که وقوع عقد نکاح چه ازدواج دائم یا ازدواج موقت باشد در حالتی که سند ازدواج برای چنین عقدی صادر نشده و طرف دیگر نیز منکر وقوع عقد باشد این امکان وجود دارد اثبات این موضوع را از دادگاه خانواده طلب کند.
14-اجرت المثل ایام زوجیت برای زوجه :
به موجب تبصره ماده 336 قانون مدنی زوجه این امکان را دارد که تحت شرایطی اجرت امور و کارهایی که در طول زندگی مشترک و در منزل شوهر و برای شوهر انجام داده می باشد را با تقدیم دادخواستی به دادگاه خانواده صالح مطالبه کند.
این شرایط عبارت اند از:
اثبات این موضوع می باشد که امور به شکل تبرعی انجام نگردیده ، اثبات میزان و کارهای که انجام گردیده، این موضوع را اثبات کند که مبلغی را دریافت نکرده برای انجام این اعمال.
نکته : دلیل اینکه به مبلغی که در این جا مورد بحث است اجرت المثل نامیده می شود این است که عمل فرد (زوجه ) مستحق اجرت می باشد ولی برای آن مبلغی تعیین نگردیده است و همچنین در قالب عقد اجاره اشخاص که در قانون مورد اشاره قرار گرفته نبوده است.
نکته : اعمالی که عرفاً و طبق قانوناً وظیفه زن(زوجه) نیستند ولی نوعاً خانم ها می بایست در طول زندگی مشترک آن را انجام می دهند عبارت اند از:
مانند شیردادن به نوزاد، همانند نگهداری از نوزاد، مثل تمیز کردن منزل، و همچنین پخت و پر و شستن لباس ها ذاتاً و عرفاً وظیفه زن نمی باشد ولی خانم ها به امر و دستور و خواست زوج آن را انجام می دهند.
15-دادخواست ممنوع الاخروج کردن فرزند توسط زوجه:
پدر (زوج) هر زمان که اراده کند و بخواهد فرزند زیر 18 سال خود را چه دختر یا چه پسر را ممنوع الاخروج کند می بایست به اداره گذرنامه مراجعه کرده و در زمان کوتاهی به خواست و اراده خود دست می یابد.
ولی مادر (زوجه ) در صورتی که نیاز باشد و این اقدام را لازم بداند که به هر دلیلی از خارج شدن فرزند خود از کشور جلوگیری نماید می بایست به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواستی متناسب را به دادگاه تقدیم کند. دادگاه نیز بعد از رسیدگی و احراز ضرورت این درخواست و فوریت راساً دستورات لازم را صادر می نماید.
16-رفع ممنوع الاخروجی توسط طرف مقابل :
بسیار این اتفاق می افتد و پیش می آید پدر (زوج) یا مادر(زوجه) که از طریق دادگاه(مادر) یا اداره گذرنامه (پدر) فرزندان مشترک را ممنوع الاخروج کرده اند .
ولی در نقطه مقابل این اتفاق والد دیگر(پدر یا مادر) این امکان را دارد:
با مراجعه به دادگاه خانواده صالح و تقدیم دادخواستی متناسب و اصولی جلوگیری از ممنوع الاخروجی و هم چنین رفع ممنوع الخروجی دادخواست لازم ارا در این خصوص به دادگاه خانواده تقدیم نموده و حکم مقتضی اخذ نماید.
نکته : دعوایی تحت عنوان رفع ممنوع الاخروجی برای فرزند که یکی از دعاوی خانوادگی رایج در ایران می باشد در چنین حالت و فرضی بسیار پیچیده و سخت و فنی و به شکل الزامی نیازمند و مستلزم داشتن تجربه است.
17- دعاوی راجع به غائب مفقود الاثر:
اگر شخصی برای زمان طولانی غائب باشد و از زنده بوند یا مردن او خبری موجود نباشد و اموالی نیز برای او وجود داشته باشد خانواده نزدیک او با طی مراحل مختلف و تحت شرایطی خاصی می توانند از دادگاه خانواده صالح درخواست کنند .
و حکم تصرف موقت در اموال غائب مفقود الاثر را پس از آن که حکم موت فرضی او صادر شده بگیرند. به این معنا که فرض را بر فوت شدن فرد می گذارند و اموال او به ارث خواهد رسید .
18-امور و دعاوی نسب و عزل قیم :
شخصی که ولی قهری (پدر و جد پدری) ندارد و یا از دوران صغر خارج اما حکم رشد وی نیز صادر نگردیده و برای به انجام رساندن امور مالی و همینطور اداره اموال خود نیاز به شخصی تحت عنوان قیم دارد.
به شکل متعارف دادسرایی تحت عنوان دادسرا ویژه سرپرستی با در نظر گرفتن این موضوع یعنی مصلحت شخص محجور یکی از نزدیکان خانوادگی او را به عنوان قیم تعیین می نماید .
ولی اگر پس از تعیین قیم شخصی مدعی عدم صلاحیت قیم باشد و یا اگر اداره سرپرستی به هر علتی از تعیین شخص قیم امتناع کند.
این امکان وجود دارد با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده صالح تقاضای تعیین و مشخص کردن قیم و یا در صورت عقیده داشتن به صالح نبودن قیم درخواست عزل قیم را بنماید.